رسیدن: 18.04.2012 ؛ نشر : 19.04.2012

 

صدیق رهپو طرزی

دیدنی ها و شنیدنی ها

آخرین اثر محمود طرزی

به تازه گی ها دوست عزیزم آقای لطیف بهاند، خبر جالبی را به آگاهی ام رساندند.

این امر برایم از زاویه های گوناگون جالب است.

به اساس نوشتهٔ آقای بهاند، در این کتاب که ٫٫ دیدنی ها و شنیدنی ها،، نام دارد، دارای چنین مشخصه هایی می باشد:

در پشتی کتاب چنین آمده است :

نام کتاب : خاطرات محمود طرزی

گردآورنده : داکتر روان فرهادی

مهتمم: غلام سخی غیرت

ناشر: انستیتوت دپلوماسی وزارت امور خارجه

سال چاپ:۱۳۸۹هجری شمسی

فهرست

یاداشت مهتمم

مقدمه

کرونولوژی

چند برگی بر زنده گی محمود طرزی

دیدنی ها وشنیدنی ها

اهمیت رساله از نظر تاریخ افغانستان در قرن نوزده

از نظر تاریخ اجتماعی و فرهنگی کشور

از نظر زبانشناسی وادبی

رسالهٔ عبدالوهاب محمود طرزی

محمود طرزی شرح زندگی

کرونو لوژی مجمل رویداد های افغانستان در زمان محمود طرزی

ورقی چند بر سر گذشت

متولد در غزنه

متوفی در استانبول ترکیه

سالیان کودکی در کابل و عهد امیر شیر علی خان

نو جوانی و عهد ضیائیه

اقامت در هند

سالیان آغاز جوانی در شام

فعالیت ادبی عهد جوانی در شام

دیدار با سید جماالدین افغانی

سالیان واپسین درشام

وفات پدر و آمادگی به وطن

نخستین سالیان پس از عودت مجدد به کابل

نشر سراج الاخبار

دشواری های کار و زنده گی

محمود طرزی در عهد امانیه

جنگ داخلی افغانستان و هجران از وطن

سالیان واپسین زندگی در استانبول

پس از وفات محمود طرزی

یاد آوری: محتوی کتاب چنین است:

محمود طرزی دیدنی ها و شنیدنی ها

باب اول

زمان حکومت امیر شیرعلی خان

شنیدنی ها

واقعهٔ وفات امیر کبیر و امارت شیرعلیخان

دیدنیها

در خصوص حکومت امیر

باب دوم

جشن ولیعهدی

بلای زن گرفتن زیاد

روز آمدن سفیر روسی

این هم در بین رفقا کتره پران آن مجلسها زمزمه میشد:

محاربه با انگلیز

وقایع از ابتدای سنه ۱۸۷۸ تا آخر مارچ سنه ۱۸۷۹

باب سوم

امارت امیرمحمد یعقوب خان

باب چهارم

ملاحظات

حکومت انگلیزیه

حکایت بر سبیل تمثیل

دو برادر ولی برابر نیستند

ملاحظات

به داستان بر گردیم

یک فرار بی قرار

باب پنجم

جالب است که در مورد محتوای این باب چیزی نیامده است. روشن نیست که در خود کتاب چنین خلایی رخ داده است و یا از قلم آقای بهاند، افتاده است

باب ششم

بعضی از خاطرات حال واحوال حیات ما

وقایع قندهار

باب هفتم

حرکت از کابل

نمونهٔ منظره جهنم و زبانی جهنم

باب هشتم

کمترک احوال مقدمی جغرافی وتاریخی

هندوستان

محمود طرزی شرح زندگی از ۱۸۸۲ الی ۱۹۰۱ع.

البته با یاد داشت مهتمم و مقدمه روان فرهادی

از سال ۲۰۰۹ع.

///////

دید گاه های من:
من در نوشته یی زیر عنوان ٫٫ کتابشناسی محمود طرزی،، دارم. این نوشته، در سیمناری که برای تجلیل از بنیاد گذاری وزرات خارجهٔ کشور به وسیلهٔ محمود طرزی، به سال ۲۰۰۸ع. به راه انداخته شده بود ومن نیز در آن دعوت شده بودم، ارایه گردیده است.

در بخش از آن چنین نوشته بودم:

۳۹- دیدنی ها و شنیدنی ها

این را ــ اگر مرگ امانش می داد و به پایانش می برد ــ می توانستیم خود زنده گینامه یی از محمود طرزی، بخوانیم.

آقای روان فرهادی، که این اثر را دیده است و به گفته خودش، ٫٫نقل کتاب توسط مدون این کتاب (مقالات محمود طرزی در س.ا.ا) برای چاپ آماده است.،، بایست نسخه یی از آن نزدش باشد. اما، من تا جایی که می دانم این اثر تا کنون چاپ نشده است.

او در آغاز این اثر تک بیتیی را چنین می آورد:

نوشتم شعر بسیاری دو، سه سال

نظــــم آمــــــد بسوی نثر، امسال

بعد چنین می نویسد، ٫٫ پس از انجام یافتن ژولیده و پژمرده خواستم به نام دیدنی ها و شنیدنی ها، خاطرات دیدنی و شنیدنی خود را بقدر ممكن به نثر در قید تحریر بیارم، تا به یاد گار یك اثر تاریخی بماند.،،

این یاد داشت در ماه اگست (۱۹۳۳) در استامبول، واقع در تركیه نگاشته شده است.

حادثه ها در این اثر، از زمان امیر شیر علی آغاز و تا موا صلت او و خانواده اش به سرحد، هنگام تبعید با پدرش، در سال (۱۸۸۲ع.) را در بر می گیرد. او، در آخرین سطر های این اثر می نویسد،٫٫... قافلهٔ ما برهنمایی تحصیلدار و دو نفر كاتبش، بعضی تپه ها و وادی ها و ذروه ها را مرور نموده، در یك میدان فراخ و سبزی رسید...یكچند سواران خیمه ها به استقبال قافله ما اسپ تاخته آمـده، قافله را به توقف امر دادند... ،،

این اثر، در آخرین هفته های زنده گی محمود طرزی نوشته شده است. در این نوشته، در همین جا، با مرگ اش نقطه پایان گذارده می شود.

نسخه خطی آن نزد عبدالوهاب طرزی، پسرش وجود داشته است. این اثر، بعد ها به وســیلهٔ وحیدالله طرزی داماد عبدالوهاب طرزی، و نواسه برادرش، به زبان انگلیسی زیر عنوان خاطره ها : تاریخ کوتاهی از یک دوران (۱۸۸۱- ۱۸۶۹).

Reminiscences : A Short History of an Era (1869-1881

ترجمه و به گردهم آییی به نام جایگاه تبادله نظرافغانستان The Afghanistan Forum، نیویارك، ا. م. ا.، در ماه مارچ (۱۹۹۸)، با شمارهٔ (۳۵)، تقدیم گردید.

من نمی دانم که این ترجمه عنوان درست است و یا آن چی را روان فرهادی، آورده است. من تلاش نمودم تا نسخه یی از اصل اثر به دست بیاورم.

در این مورد بار بار با آقای وحیدالله طرزی، تلفونی تماس گرفتم و از او خواهش نمودم تا به نشر نسخهٔ پارسیش اقدام نماید. اما، او با این استدلال که هنوز وقتش نرسیده است، حاضر به نشرش نشد. او هم چنان در بر گردان این اثر به زبان انگلیسی به گفتهٔ خودش جای هایی را تنقیص نموده است. این کار از دید امانت داری، به ویژه اثر کسی که دیگر نمی توان در مورد ازیاد و یا تنقیص ! از او نطر خواست، کار نادرست می باشد.

من به این باورم که این عنوان به دلیل این که محمود طرزی، سر آن نداشت تا تاریخ بنویسد، نادرست است و همان دیدنی ها و شنیدنی ها به نظر درست تر می آید. از سوی دیگر او خود این عنوان را به روشنی بیان داشته است.

سال نوشتن : (۱۹۳۳).

/////

آن چی در ترجمهٔ آقای وحید الله طرزی از این اثر به زبان انگلیسی آمده است، چنین می باشد:

یاداشت مترجم.

مقدمه

قبیله محمد زایی- نمونه یی از شجره و کمی از تاریخ

محاصرهٔ هرات و مرگ امیر( دوست محمد) به نقل از گفتهٔ پدرش

دور دوم فرمانروایی امیر شیر علی خان (۱۸۷۹ـ ۱۸۶۸)

کودکی و جوانی هنگام فرمانروایی شیرعلی

جنگ کجباز یا قلات غلزی

مراسم تعیین ولیعهد

مصیبت چند زنی

ورود و مراسم پذیرایی نمایندهٔ روسیه (۱۸۷۸)

در مورد دوران فرمانروایی امیر شیر علی

دوران فرمانروایی امیر محمد یعقوب

تصرف کابل توسط بریتانیا

نبرد مردم کابل

مقاومت شدید می گردد

جنگ میوند

دوباره به کابل

گریز دشوار

دیدار پدر با جنرال رابرتس

اولین سال فرمانروایی امیر عبدالرحمان ( ۸۱ -۱۸۸۰)

برخی اندیشه های در مورد سال اول فرمانروایی عبدالرحمان

برای تصرف کندهار

نمایی از جهنم و پاسدارانش

رسیدن به مرز (ِآغاز سال ۱۸۸۲)

... در سطر پایانی می خوانیم، ٫٫ به این گونه سپردن ما به وسیلهٔ مردم خود ما از سرزمین ما به بیگانگان و کشور بیگانه صورت گرفت.،،

باید این امر را ذکر نمود که در ترجمهٔ یاد شده باب هشتم یا ٫٫کمترک احوال مقدمی جغرافی و تاریخی

هندوستان،، وجود ندارد. روشن نیست که این را وحید الله طرزی ٫ تنقیص،، نموده است و یا این که در اصل اثر وجود ندارد.

هم چنان قابل یاد آوری است که کتاب ٫٫محمود طرزی شرح زندگی از ۱۸۸۲ الی ۱۹۰۱ع.،، کتاب جداگانه یی است زیر عنوان، ٫٫ شرح زندگی محمود طرزی از ۱۸۸۲ تا ۱۹۰۹،، که آن را عبدالوهاب طرزی نوشته است.

این اثر به وسیلهٔ وحید الله طرزی، داماد وهاب طرزی با ٫٫ تجدید نظر و اهتمام وحیدالله طرزی،، در ماه مارچ ۲۰۰۰ع. به وسیله، ٫٫ مرکز انتشارات انجمن فرهنگ افغانستان،، در لیموژ فرانسه، زیر نظر عارف عزیز، به زبان پارسی نشر شده است.

هم چنان وحیدالله طرزی آن را به زبان انگلیسی ترجمه نموده است. او مهربانی نموده یک نسخه اش برایم فرستاده است. این اثر در جایی به شکل کتابی به دست نشر سپرده نشده است.

Biography of Mahmud Tarzi (From 18812 to 1909)

Translated and Edited by Wahid Tarzi

یاد آوری:

باید دیده به راه دریافت این اثر شد تا آن را بر بوتهٔ نقد گذاشت.

یاد داشت: آن گاهی که از نشر این کتاب به وسیله وحید الله طرزی نا امید شدم، بر آن بودم تا آن را که به انگلیسی بر گردانده شده است، دوباره به پارسی بر گردانم.

در این آخر ها آوازه یی را شنیدم که آقای فرهادی می خواهد این اثر را به دست نشر بسپارد.

خوشبختانه، اکنون چنین به نظر می رسد که این اثر چاپ گردیده است.

با دریافت اصل کتاب می توان به صورت درست به نقدش دست زد.

