صفحهٔ‌ویژهٔ یادبود از دکتور ببرک ارغند

13-07-2019

ف. هیرمند 

عشقری، فریاد عاجزانۀ شهر کهنۀ کابل

شهر کهنۀ کابل که در دوران زندگی عشقری هنوز زیاد کهنه نبود، زادگاه و برخاستگاه افرادی از طبقۀ متوسط جامعۀ تازه شهری شده ای بود که اکثریت شان از قشر پائین این طبقه بودند که اجتماع بسیار قریب به روستا نشینان  را به می نمایش می گذاشتند که فرهنگ تازه شهری شده اش هنوز فاصلۀ جدی میان شهر و ده را افاده نمی کرد و صوفی غلام نبی "عشقری" زبان رسای همین جایگاه بود، محلاتی که تازه به سوی شهری شدن تمام عیار روان بودند، ولی زبان عشقری با ریشه های محکم و سالمند، زبان یک مرحلۀ انتقالی نبود، این زبان وسیلۀ عالی برای شرح آن دوران و گذشته ها و بازگویی قد و قامت هر مرحله ای شناخته می شود.  تنها زبان و شیوۀ بیان عشقری نیست که هویت شهر کهنۀ کابل بر آن حک شده است، مضمون و محتوای اشعارش شرح حال همان محل نیز است.

زبان عشقری در آن دوران با تحولات ناشی از آمیزش زبانی و گسترش روابط انسانی به شکل امروزی...ادامه...

11-07-2019

هارون یوسفی

تصویر 

 

«اگر آن ترک شیرازی به‌دست آرد دل ما را»

برایش می‌دهم سه دانه آلوی بخارا را

 

تمام عمر ما در جنگ و چور و چنگوی بگذشت

ندیدم سال‌ها من لذت وسکی و...ادامه...

06.06.2019

هارون یوسفی

طفیلی ها

یک عده در درونِ حکومت، زیادی است

یک عده هم به فکر عیاشی و شادی است

دروازه‌های مجلسِ شورا شکسته شد

این جنگ و چنگوی همه از بی‌سوادی است

از بوت و قره وانه...ادامه...

+

باز هم از همین قلم :

هوش ات باشه

به طالب بچه

 

23.05.2019

پرتونادری  

پیرمرد و گل آفتاب پرست

نمی‌دانم چه پیش آمد که یکی و یک‌بار ذهنم دوید به آن دهکدۀ دور، شب‌های نم‌ناک و تاریک بهاری.

به پیرمرد که کنار من نشسته بود گفتم: می‌دانی مردمان دهکدۀ ما از پرنده‌یی که آن را جغد یا بوم می‌گویند، نفرت سنگینی دارند. بوم عاشق تاریکی است؛ پرندۀ شب است؛ از روشنایی خورشید نفرت دارد. شب که می‌شود صدایش از خرابه‌های ده‌کده یا هم از...ادامه...

04.05.2019

عارف عزیز گذرگاه

معرفی یک کتاب ماندگار

خوشحالم که بعد از تلاش های زیادی توانستم رسالۀ ذیقیمت و با ارزش معنوی و ملی جناب پوهاند محمد اسحاق نگارگر استاد سابق پوهنځی ادبیات پوهنتون کابل را زیر نام "تحلیلی از اژدهای خودی" اثر گرانبهای مرحوم «پوهاند بهاءُ الدین مجروح» را به زیور چاپ آراسته کنم و با سپاس و امتنان از استاد بزرگوار نگارگر صاحب، به دسترس افغانان عزیز خود قرار دهم.

جناب ولی احمد نوری ناشر این رسالۀ تحقیقی و علمی استاد نگارگر می نویسد: "افتخار دارم رسالۀ «تحلیلی از اژدهای خودی» که یک ارزیابی عمیق از کتاب «اژدهای خودی» شهکار ماندگار شادروان «پوهاند بهاء الدین مجروح» می باشد و به قلم توانای بزرگمرد ادب و سخن افغانستان جناب پوهاند محمد اسحاق نگارگر...ادامه...

02-05-2019

پرتونادری

مولانا حسرت و آن بیت معروف

کودک بودم، شاید صنف ششم یا هفتم مکتب که از زبان « م. کشمی» یکی از خویشاوندان باربار این بیت را شنیده بودم.

من از بی‌قدری خار سر دیوار دانستم

که ناکس، کس نمی‌گردد از این بالا نشستن‌ها

 از همان روزگار تا امروز این بیت همین گونه در ذهن من برجای مانده است. بعدها می‌پنداشتم که شاید این بیت سرودۀ یکی از شاعران شیوۀ هندی بوده باشد...ادامه...

15-04-2019

پرتو نادری

گفت و گویی با مسعود اطرافی

در آن سال‌های تاریک

طالبان شام‌گاه ششم میزان 1375 خورشیدی کابل را قبضه کردند، مجاهدان بار بندیل بستند و رفتند و یک شهر خون آلود و گرسنه در زیر شلاق طالبان فرو افتاد. شهری که پیش از این حکومت حزب دموکراتیک، ارتش شوری، مجاهدان نه تنها اندام  آن را؛ بلکه اندام یک سرزمین را زخم آگین و خونین ساخته بودند.

شام‌گاه شگفتی بود نه از پکول مجاهد خبری بود و نه هم طالبان شلاق به دست در کوچه‌های و پس کوچه‌های شهر گشت می‌زدند. یادم نمی‌رود که در ذهم گذشته بود که انسان‌ها در آن روزگاری که هنوز چیزی به نام حکومت نساخته بودند، چقدر در آزادی زنده‌گی می‌کردند.

بامدادان خبری که شهریان کابل را تکان داد بر دار کردن رییس جمهور، داکتر نجیب بود با ...ادامه...

09-04-2019

»پټه خزانه فی الميزان» د کره کتنې په تله کې

ليکوال: ارواښاد کانديد اکادميسين محمد صديق روهي

د «ادبي تحلیلونه» له کتاب څخه

پس منظر:

د شلمې پيړۍ په دريمه لسيزه کې د نشنلزم څپې د نړۍ ګوټ، ګوټ ته ورسيدې. نشنليزم مثبت او منفي اړخونه درلودل. دلته د مثبت او منفي يو يو مثال وړاندې کوم. د مثبت اړخ مثال يې دا دی چې نشنلزم په قومونو کې کهترۍ (inferiority complex) احساس له مينځه يوړ او هغوی يې له استعمار سره د مقابلې او د خپلو فرهنګي مواريثو د را ژوندي کولو د پاره چمتو کړل. منفي اړخ يې دا و چې د قومي تفوق او امتياز غوښتنې د پاره يې ځمکه هواره کړه.

افغانستان هم له دغې منفي اغيزې څخه...بشپړ متن...

01-05-2019

هارون یوسفی

خرنامه

 

شبی با صاحبم دل وا نمودم

شکایت از غم دنیا نمودم

به دیوار طویله تکیه کردم

دوسه ساعت برایش...ادامه...

04-04-2019

د پټې خزانې ارزښتونه

ليکوال:
ارواښاد کانديد اکادميسين محمد صديق روهي
د «ادبي تحلیلونه» له کتاب څخه د کتاب سره پيژندګول

«پټه خزانه» د پښتو ادبیاتو په هسک کې يو ځلانده لمر دی چې يو شمېر ادبي شخصيتونه يې د نومورکۍ له تروږمۍ څخه را وايستل او نړيوالو ته يې وروپيژندل. «پټه خزانه» د پښتني ثقافت د
.... بشپړ متن....

د سليم شاه رپوټ  

د ۲۰۱۹ کال د جنوري ۲۶ نيټه

د عبدالغفور لیوال په ویاړ

 د لندن میشته فرهنګیانو غونډه

دا وار زموږ غونډه  د شاعر او څيړونکي عبدالغفور ليوال په وياړ  د لندن په زړه د اکسفور ستريت په يوه ودانۍ او يوه نااشنا ځاى کې جوړه شوه. ګډون کوونکي په پوره شوق او رغبت سره راغلي وو. هر چا  د خپلو ويلو له پاره  د ذهن او خيال جيبونه ډک کړي وو. کور دې ورته اباد وي چې ...بشپړ متن...

13.01.2019

زرغونه عبیدی

معرفی کتاب «ره آورد من» 

کتاب " ره آورد من "  حاوی ۱۱ یادواره  نویسنده به روال داستانی در ۱۷۷ صفحه  نوشته شده است.

شیوۀ نگارش نویسنده در شرح خاطراتش از رخداد ها شیوۀ روان و تصویرگر است. نوع نگارش توانست مرا قدم به قدم از یکسو با ترس و تشویش و دشواری های قربانیان و از سوی دیگر با  قوت نهفته در مصمم بودن نجات دهنده در نوع ...ادامه...

ورود به صفحهٔ ویژه به مناسبت دهمین سالروز

 وفات استاد محمد اعظم عبیدی

ورود به صفحهٔ‌ ویژه آسمایی برای یادبود از دکتور اکرم عثمان

روش املای زبان دری

صفحه ویژه حمید عبیدی در آسمایی
با بخش نوشتارهای سياسی-اجتماعی؛ ادبی- فرهنگی؛ گفت و شنود ها؛ گالری آثار هنری؛  فوتوگالری...

ورود به صفحه ی نخست شماره ی: 1 ؛  2 ؛ 3 ؛ 4 ؛ 5 ؛ 6 ؛ 7 ؛  8 ؛ 9؛ 10 ؛ 12 ؛ 13؛ 14؛ 15 ؛ 16؛ 17؛ 18؛ 19 ؛  20 ؛ 21 ؛ 22 ؛ 23 ؛ 24 ؛ 25 ؛ 26 ؛ 27 ؛ 28 ؛ 29 ؛ 30  ؛ 31 ؛ 32 ؛ 33 ؛ 34؛ 35 ؛ 36 ؛37  ؛ 38؛39 ; 40 ; 41 ؛ 42 ؛ 43 ؛ 44 ؛ 45؛ 46؛ 47 ؛ 48 ؛ 49 ؛ 50 ؛   51 ؛ 52 ؛ 53 ؛ 54 ؛ 55 ؛ 56 ؛ 57 ؛ 58؛ 59 ؛ 60  ؛ 61؛  62 ؛ 63 ؛ 64؛ 65؛ 66؛ 67؛ 68؛69؛ 70؛  71 ؛ 72؛ 73؛ 74؛ 75 ؛ 76؛ 78؛ 80؛ 81 ، 82 ؛ 83 ؛ 84 ؛ 85؛ 86؛ 87؛ 88 ؛ 89؛ 90 ؛ 91 ؛ 92 ؛ 93 ؛ 94; 95 ; 96 ; 97 ; 98 ; 99; 100 ; 101 ; 102  ; 103; 104 ; 105 ; 106 ; 107 ; 108; 109; 110 ؛111 ; 112; 113; 114; 115؛ 116 ; 117; 118; 119; 120؛121; 122; 123; 124´; 125

ورود به ویژه نامه ها و صفحات آرشیف آسمایی

آیینه در نکهت

صفحهٔ یادبود از دکتور حمیرا نکهت دستگیرزاده در آسمایی

«زنی سوار نور» به آسمان ها رفت...
حمیرا نکهت دستگیرزاده خود یک شعر بلند،‌دل زنده و دلنواز بود...
انسان، ‌شاعر و دوستی چون او را از دست دادن یک مصیبت است...
او همکار دیرین سال و گرانقدر آسمایی بود .
کانون فرهنگی آسمایی وفات خانم دستگیرزاده را  به خانواده اش  و تمام خانوادهٔ‌شعر ،‌ادبیات و فرهنگ افغانستان تسلیت گفته و  در غم بزرگ شان خود را شریک میداند.
روانت شاد و آسوده باد  شاعری که سوار نور به آسمان ها رفتی- تو در قلب دوستانت و در تاریخ ادبیات افغانستان همیشه زنده خواهی بود!

 

11-12-2019

زرغونه عبیدی

چند نکته در بارهٔ «نگینه و ستاره»

نگینه و ستاره، مجموعۀ داستان کوتاه  پروین پژواک است که توسط انتشارات هژبر در همیلتون کانادا به چاپ  رسیده است. جلد کتاب با صحافی زیبای آسمانِ پر ستاره و دختری که در کف دو دست خویش مجذوب یک ستارۀ بزرگ به رنگ آبی آسمانی است، توسط هژبر شینواری دیزاین گردیده است.   در مجموعه گینه و ستاره این ۱۲ داستان های کوتاه پروین پژواک...ادامه...

نومبر ۲۰۱۹

پرتونادری

... پنجره و ماه در خط

 بی خاصیت زمان

سید فریدون ابراهیمی در گزینۀ شعری « نگاه و پنجره و ماه» شاعری است کوتاه سرا. این گزینه به سال 1379 در...ادامه...

 نومبر 2019

هارون یوسفی

شرم

 

این آبرو به پیش حریفان دو پیسه شد

از دستِ چند مفلس و نادان دو پیسه شد

 

از دستِ قتل و دزدی و غارتگری شان

نام جهاد٬ پیش ...ادامه...

02.11.2019

پرتونادری

 کوتاه سرایی خالده تحسین تا دوهزار سال بعد...

از خالده تحسین تا کنون گزینه‌های شعری « ابرکوچک غزل»، « سرود رابعه» و « دوهزار سال بعد، شاید» به نشر رسیده است.

گزینۀ « ابر کوچک غزل» هر چند بیش‌‌ترینه در برگیرندۀ غزل‌های اوست، با این حال شماری از شعرهای نیمایی و سپید شاعر نیز در آن آمده است.

 او در این گزینه در فرم...ادامه...

27.10.2019

پرتونادری

در سرزمین کوتاه سرایی های

نکهت دستگیرزاده

 گزینۀ شعری حمیرا نکهت دستگیر زاده « شط آبی رهایی» به سال  1369 خورشیدی به وسیلۀ انجمن نویسنده‌گان افغانستان انتشار یافت. با همین نخستین گزینه روشن بود که...ادامه...

23.10.2019

عبدالقادر  مسعود 

د پوهنیار بشیر مومن د زوکړې په ویاړ غونډه

دا پرتمینه غونډه  پر (۲۰۱۹) زیږدیز کال د اکتوبر میاشتې پر(۵) نیټه د استاد بشیر مومن د علمي، ټولنیز، ادبي او فرهنګي  هاندوهڅو او نیکمرغه زوکړې په ویاړ د دوستانو او یارانو له خوا جوړه شوې وه.  د دې غونډې په جوړولو کې د تولنیزو علومو د انستیتوت  پخواني استادانو، په هالند کې د دفاع وزارت یو شمیر ژباړونکو او د کیهان ټولنې غړیو او د استاد بشیر مومن نږدې دوستانو په کې فعاله ونډه درلوده .

په دې غونډه کې پر کوربه هیواد سربیره له ...بشپړ متن...

15.10.2019

پرتو نادری

بهار سعید و کوتاه سرایی

در آن روزگاران دور که هنوز صدای تفنگ برهمه صداها غلبه نداشت، من در دانش‌کدۀ علوم دانشگاه کابل درس می‌خواندم؛ تازه داشتم راهم را به سوی شعر می‌گشودم.

در آن زمان هر دانش‌کده‌یی از خود مجله‌یی داشت که هر سه ماه، یک‌بار زیر چاپ می‌رفتند. سه ماه‌نامۀ دانش‌کدۀ زبان و ادبیات « ادب» نام داشت، تا نشر می‌شد می‌رفتم و یک جلد آن را می‌خریدم، شاید هم اشتراک سالانه داشتم در بدل سی افغانی.

آن مجله در پرورش ذوق ادبی و آگاهی من از ادبیات پارسی‌دری تاثیر بزرگی داشت. می‌خواندم و چیز‌های سودمندی می‌آموختم. نوشته‌ها بیش‌‌تر از استادان دانشکدۀ ادبیات بودند، همه‌اش پژهش‌هایی در پیوند به ادبیات، نقد و تاریخ ادبیات و چیزهایی از این دست که هرکدام برای من گذرگاهی بود به سوی آگاهی‌های بیش‌‌تر از ادبیات و شعر.

در همین مجله بود که با نام و شعر بهار سعید آشنا شدم. نخستین بار غزلی از او خواندم لب‌ریز از تغزل. شاید این نخستین باری بود که در شعر یکی از شاعر بانوان کشور می‌خواندم که او بی‌هراس از...ادامه...

 11.10.2019

پرتونادری

کوتاه سرایی‌های کریمه ویدا در « آیه‌های منسوخ»

نخستین گزینۀ شعری کریمه ویدا « آیه‌های منسوخ » نام دارد که در جنوری 2001 میلادی در پاکستان انتشار یافته است. بخشی از شعرهای این گزینه در کابل سروده شده و بخشی هم در زیر آسمان غربت در هند و در ایالات متحد امریکا.

کریمه ویدا شاعری است آگاه و با...ادامه...

20.07.2019

یما ناشر یکمنش

طالبان و موسیقی

حکومت طالبان اولین حکومت تاریخ است که به دست طلاب مدارس دینی در افغانستان ساخته شده است. یکی از پیش‌زمینه‌های تشکیل حکومت طالبان ایجاد حکومت مجاهدین بود. به همین دلیل، شباهت‌هایی میان سیاست‌های فرهنگی حکومت مجاهدین و حکومت طالبان وجود دارد. در مورد موسیقی می‌توان گفت که سیاست طالبان ادامه‌ی سیاست موسیقی مجاهدین بود. طالبان سیاست مجاهدین را با شدت و حدت بسیار بیشتری پیگیری کردند و در تاریخ سانسور موسیقی در جهان امروز باب جدیدی گشودند. نابود کردن نوار، آلات موسیقی و وسایل پخش موسیقی در دهه‌ی نود میلادی از نوآوری‌های سیاست فرهنگی طالبان است که پیش از آن در جهان نمونه نداشت. شهرت یافتن افغانستان در آن سال‌ها به کشوری عاری از موسیقی ناشی از همین سیاست‌ها بوده است. 

طالبان با فتح کابل اولین گام مهم را در مسیر ...ادامه...

14.06.2018

ف. هیرمند

فصل عاشقی

به سالروز مرگ احمد ظاهر

آواز خوان همیشه جوان وطن

ا

فغانستان، در گذشته های نه چندان دور مثل حالا کورۀ آدم خواری و صحرای سلاخی انسان نبوده است، اینجا فصولی و محصولاتی داشته، بهارانی، عطر های ملایم عشق و عاشقی، نسیم روح نواز نوازش های عاطفی و صدا های آگنده از شور جوانی و آزاده گی در آن زنده گی کرده اند، اینجا در آن آوان آماج سرود مرگ و ماتم نبوده است، در این دیار عشق هم نفسی کشیده است...

...و احمد ظاهر صدای فصل عاشقی بود، همانند...ادامه...

21.05.2019

پرتو نادری

داد خواهی و داد گستری در شعر پارسی دری

 داد خواهی، پند و اندرز حکیمانه و شناخت هستی برای بهتر زیستن و باهم زیستن، طیف گسترده‌یی مضمون و محتوای شعر پارسی دری را می‌سازد.  این جا از این روزنه نگاهی داریم به شعرچند تن از بزرگان شعر پارسی دری که پی‌گیری این موضوع در شعر همه شاعران بحثی خواهد بود بسیار دراز دامن که به سال‌ها پژوهش گروهی نیاز دارد.

زیستن در داد و مبارزه بر ضد بیداد، از دغدغه‌های همیشه‌گی انسان است. انسان تا زیسته، در هوای عدالت زیسته است و تا زنده‌گی به سر می‌برد در هوای رسیدن به عدالت و زیستن در عدالت است. از این نگاه انسان همیشه موجودی است دادخواه.

او حتا در برابر خود نیز دادخواهی می‌کند، چنان‌که گاهی از

28.03.2019

جنید شریف

جار دې  شم جارچي

جارچي ته وایه جار وهه

پاچا لیونی نه دی

پاچا په  بنګړیواله مین شوی

له  سره ورته تیر دی ... بشپړ متن...

16.03.2019

خالق رشید

امریکایي سپي ، روسي ځنځیرونه؟!

(لنډه کیسه)

پوره دوه ساعت مو په هوايي ډګر کې لارڅار وکړ، په ښار کې ټولو درګرده همدا ویل چې ناوخته نه شي، ځکه چې بیا به د ماما زوی خپه وي او یابه وایي چې زما درناوی یې ، تر هغه مهال چې ماما ژوندی و، لږوکړ...  رښتیا دا څووم کال و چې د الف خان له مرګه وروسته دده دریم زوی وطن ته راته، زموږ مشرانو هم په دی خاطر چې د ده درناوی یې کړي وي ، ټول  د ده هرکلي ته ور روان شول ځکه خو به ټولو سره ویل :

- هو، بیا به وایي چې پلارمې ژوندی و ټول به سلامۍ  ته راتلل ، خو اوس چې هغه نشته نو ...

- ماما ښه سړی و، چې دهغه روح خپه نه شي، باید ورشو ...بشپړ متن...

07.03.2019

اسدالله زمری

ښځه

د ستر خالق د هستونو بې مثاله شاهکار ،

د طبعیت د تکامل د څلې لوړه څوکه،

او د لطیفو عواطفو دا ژور سمندر ،

په ځان ښیندنې او په زغم  کې لکه غر داسې ستر ...بشپړ متن...

07.01.2019

خالق رشید

د سپیو تود بازار

لنډه کیسه

پرون یوناڅاپه په کلي کې آوازه شوه چې دماما زوی بیا له امریکا کلي ته را روان دی ، له آوازې سره سم ، زموږ دکلیوالو تبصرې هم پیل شوې ، دټولو لویه اندیښنه داوه چې بیا به له خپلو سپیوسره چې پرده ترایمان هم ګران دي ، را  روان وي اود کلي ټول ماشومان به د خپلوسپیو په نازو اوننداروله کاروباراو ښوونځیو تلو پریوه خوا کړي ...  یوه دوې ورځې لا نه وي تیرې چې دماما زوی له خپل کاوبای پتلانه سره کلي ته راورسید... دالله مهرباني وه چې له راتګ سره سم خو کوم سپي می ورسره نه و... کاکوماما چې زموږ په کلیوالو کې په زړه  زړورو له روغبړ وروسته په لنډو کې په ناز او نیاز سره وریاده کړه :

-   څنګه وشوه چې دا ځل یوازې بې نازدانه وو سپو وطن ته ....

د ماما زوی چې عینکې یې پرسینه باندې لمر بریښولې ورغبرګه کړه...بشپړ متن...